Önceden söz vardı, sohbet vardı. İnsanlar günlerinin önemli anlarını sohbete ayırırlardı. Eş-dost sohbetleri, akraba-komşu muhabbetleri yaşardı. Sohbet vazgeçilmez bir gelenekti. Kolay kolay ihmal edilmez, göz ardı edilmezdi. Çünkü sohbet bir ihtiyaçtı, gıda gibiydi; gönüller ve ruhlar sohbetle beslenirdi.

Geniş ölçüde köy odalarında, şehirlerde köşklerde, dar çerçevede ise evlerin geniş salonlarında doyumsuz sohbet anları canlanırdı. Bu mekânlara çoğu kere çat kapı girilir, öyle resmiyet ve soğuk hava görülmezdi.

Sohbet bir aktarımdı, bir paylaşımdı, hasbi bir iletişimdi, durup dinmeyen bir gönül esintisiydi. Özelikle ilim meclisleri bir başka özellik taşırdı müdavimleri için. Gencecik ruhlar burada eğitilir, burada inkişaf eder, burada istikametini bulurdu. ?Gönül ne kahve ister, ne kahvehane, gönül sohbet ister, kahve bahane?ydi.

TV muhabbetimizi bozdu

Fakat ?Delikli demir icat oldu, mertlik bozuldu? hesabı, evlerin başköşesine gelip TV yerleşince söz de azaldı, sohbet de; dostluk da zayıfladı, akraba-komşu görüşmeleri de. TV?ler bir de kontrolsüz olarak kullanılınca aile mahremiyeti sıkıntıya girdi, saygı ve fazilet ölçüsü daraldı. O güzelim sohbet alışkanlığımız maziye karıştığı gibi, aile sıcaklığı ve hasbiliği de ciddi ölçüde zayıfladı.

Toplumun genelinde durum bu merkezde iken, bu genellemenin istisnaları belli mekanlarda yaşamaya ve yayılmaya başladı. Kur?ân gündemli meclisler, iman merkezli dersler, kardeşliğin ve samimiyetin buram buram koktuğu ve soluklandığı nurlu sohbetler muhtaç gönüllere ulaşıyor, bir araya getiriyor.

Bu yeni tarz sohbetler yeterli mi, bütün bir toplum katmanlarına ulaşabiliyor mu? Bu soruya ?evet? demek henüz mümkün değil. Bizi biz yapan değerlerimiz, kutsallarımız ve can damarlarımız çiğnendiği ve unutulduğu için sohbet geleneğimiz de hafızalardan siliniyor. Fakat toprağa gömülen tohum misali pek çok değerimiz yeni yeni filiz veriyor. Sohbet filizi de bu yeni sürgün veren tohumların çimlenmesi ve yeşermesiyle gün yüzüne çıkıyor.

Peygamberimizin sohbet arkadaşları

Sohbet geleneğinin ilk mimarı Peygamber Efendimizdi. Onun sohbet mekânı sade bir evdi. Şimdilerde Harem-i Şerifin sınırları içinde kalan Safa tepesinin yanındaki kutlu mekan. Vahyin o lahuti ikliminde başlayan bu sohbet bir anda muhataplarını buldu, şekillendi ve sürekli bir düzene girdi. Kısa zamanda cehlin, cehaletin, kinin ve husumetin puslandırdığı gönüller imanla parlayınca gerçek sevgiyi, kalıcı dostluğu, özlenen samimiyeti ve insanlığı bu sade mekanın cazibesinde buldular.

Peygamberimizin kendine has engin şefkatine, candan öte yakınlığına, ruhları yücelten tatlı diline, gönülleri fetheden nurlu sözlerine kulak veren insanlar ortak bir isimle anılır oldular. Bundan böyle onlara ?sahabe-ashab? denecekti.

Sohbetini dinleyen O?nun rengini alıyordu

Sohbet bir karakter oluşumu ve bir renklenmedir. Sahabeler, Peygamberimizi dinleyince onun rengine bürünüyordu. Bu etkilenme kısa süre içinde huyları, karakterleri ve yapıları değişiyordu. Öyle ki, çöl yalnızlığının kaba ve sert havasında yetişen bir bedevi, bir saat kadar Peygamber sohbetinde bulunuyor, daha önce gözünü bile kırpmadan canlı canlı öz kızını kendi eliyle kazdığı çukura atarken, sohbetle sahabelik rütbesini elde edince, artık karıncayı bile incitemeyecek kadar bir şefkat ummanı oluyordu.

Yine medeniyetten, edepten, erkândan uzak bir ömür geçiren cahil ve vahşi gördüğümüz bir adam, bir gün gibi kısa zaman diliminde vahiy merkezli bu nebevi sohbete katılıyordu. Bu sohbetin aydınlattığı ruhu ve kalbi öyle bir ?şarj? oluyordu ki, düğmesine basılan projektör gibi ulaştığı yerdeki bütün zulmetleri dağıtıyor, aydınlatıyordu. Bu hızlı eğitimi alan bir sahabe, daha sonraları Çin ve Hindistan gibi köklü devletlere gidiyor, o yerleşik medeni toplumlara insanlık ve medeniyet dersi veriyorlardı.

Peygamberimizin sohbetine devam eden ve onun dizi dibinden ayrılmayan sahabeler Resulullah?ın rengine bürünüyorlar, onun şahsiyetiyle bütünleşiyorlar ve bir yerde ?kişilik transferi? yapıyorlardı.

Her sahabe kendi kabiliyet ve istidadına göre Resulullah?ın ahlaki özelliklerinden birinde parlıyor, o konuda özgünleşiyor ve örnek bir kişilik oluyordu.

Sahabelerle diz dize otururdu

Resulullah?ı analarından babalarından ve kendi öz çocuklarından daha çok seven her biri, hiç kimseden görmedikleri şefkati, sevgiyi, yakınlığı, yardımı, dostluğu ve fedakarlığı bizzat Resulullah?tan görüyorlar, ona hitap ederlerken de Arap geleneğinde en candan bir söz olan ?Anam babam sana feda olsun yâ Resulallah!? ifadesini sıkça kullanıyorlardı.

O, seven ve sevilen bir insandı. Öyle ki, herkes kendini Ona en sevgili sanırdı. Yine herkes kendini Onu en çok seven insan olarak kabul ederdi.

Selman?ın anlattığı gibi, "O bizimle beraber oturur ve biz kendisine, dizimiz mübarek dizine dokununcaya kadar yaklaşırdık ve istediği zaman yanımızdan kalkardı.?

Ashabını seviyor ve mahremlerini koruduğu gibi koruyordu. ?Sakının ashâbımdan ve onlara uygunsuz söz söylemeyin?, ?Benim ashâbım gökteki yıldızlar gibidir, hangisine uysanız hidâyeti bulursunuz? ve daha nice sözleri, bu sevginin deliliydi.

Asr-ı saadetin tadını yakalayalım

İşte yaşadığı, yaşattığı ve kıyamete kadar da bütün insanlara yetecek kadar bolca bıraktığı sevgi gönüllere, evlere ve aileye girer ve yaşarsa, sohbet ve muhabbet bütün orijinalliğiyle devam eder, asırlar öncesinin tadı, tuzu ve lezzeti tekrar ılık ılık içimize akar, ruhumuzu kaplar.

Önemli olan, öne çıkarılması gereken ve sürekli önde olması gereken bir şey varsa, o da ?ekranlar?dan daha çekici ve sürekli bir cazibe alanı oluşturup, yaşatmak?

?Keşke çeyizini annen de görseydi?

Muhabbetin ilmek ilmek örüldüğü, sevginin sürekli tomurcuklandığı bu nurlu sohbetlerde Efendimiz?in kendinden bir parça olarak gördüğü Hz. Fatıma da yer alırdı.

Zaten Resulullah, onu bir gül goncası gibi geleceğe hazırlıyor, âdeta üzerine titriyordu. Her evden çıkışında ve dönüşünde onu mutlaka öpüyordu.

Hz. Fâtıma?nın da Nebîler Sultanı babasına olan muhabbeti ve bağlılığı çok fazlaydı. Babacığını biraz mahzun görse yüzü solar, sevinçli görse yüzünde tebessüm çiçekleri açardı.

Hz. Fatıma küçük yaşta annesiz kaldı. Ama sevgili babası ona hem anne, hem de baba oldu. Hz. Fatıma?nın (r.a.) çeyizinin serildiği gündü. Efendiler Efendisi duygulanmış, müteessir olmuş, ağlıyordu

Canından aziz gördüğü babasını bu halde gören Hz. Fatıma (r.a.) da kendini tutamadı, ağladı, ?Canım babacığım! Bu mutlu günümde sevinmen gerekirken niçin ağlıyorsun??

Yeryüzüne ışık saçan mahzun o Yüce İnsan, yaşlı gözlerle şu cevabı verdi:

?Anneni, Hatice?yi (r.a.) hatırladım. Senin gelin olduğunu, serilen çeyizini görmeyi ne kadar arzu ederdi, bugününü görmeyi çok istiyordu.?

Peygamberimiz sevgili torunlarına ayrı bir ilgi gösterirdi. Hz. Ali, mübarek dedenin torunlarıyla olan bir anını şöyle anlatıyor:

?Hasan ile Hüseyin uyuyorlardı. O sırada Hasan uyandı ve süt istedi. Bir koyunumuz vardı. Resulullah hemen kalktı, koyunu sağmaya gitti. Bir de ne göreyim, sütü pek az olan koyun, Resulullahın sağmasıyla bol süt verdi. Resulullah sütü Hasan?a içirmeye başladı. Bunu gören Fâtıma, ?Ya Resulullah, herhalde Hasan?ı daha fazla seviyorsunuz? dedi. Resulullah ?İkisini de aynı derecede seviyorum, fakat Hasan önceden süt istemişti,? buyurdu. Ve şunu ilâve etti. ?Ey Fâtıma, Kıyamet günü, ben, sen, şu iki yavru ve Ali, hepimiz aynı yerde olacağız.?

Saadetli yuvadan bu manzaralar gözümüzü, gönlümüzü, ufkumuzu ve yarınımızı aydınlatıyor. Bir evde, oralardan esip gelip sevgi rüzgarı eksik olmazsa, aile fertlerine de bu güzellikler yansırsa, kendimize ayıracağımız zamanımız bereketleneceği gibi, ?ekran? tutkunluğu, tv mahkumiyeti de o nisbette azalır.